มอก.2253-2548 มาตรฐานเพื่อความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับงานบ้านและงานที่คล้ายกัน

ในยุคที่เครื่องใช้ไฟฟ้ากลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของคนไทยทุกคน ความปลอดภัยในการใช้งานจึงเป็นสิ่งที่ไม่สามารถละเลยได้ การมีมาตรฐานเพื่อกำกับดูแลการผลิตและการใช้งานของเครื่องใช้ไฟฟ้าเหล่านี้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า “มอก.” คือเครื่องมือหนึ่งที่ภาครัฐใช้เพื่อควบคุมและยกระดับคุณภาพสินค้าในประเทศ มาทำความรู้จักกับ มอก.2253-2548 ซึ่งเป็นมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับเครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับงานบ้านและงานที่คล้ายกัน ซึ่งมีผลโดยตรงต่อความปลอดภัยของผู้บริโภคอย่างชัดเจน

มอก.2253-2548 มีชื่อเต็มว่า “มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม เล่มที่ 1: ความปลอดภัยของเครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับใช้งานภายในบ้านและงานที่คล้ายกัน: ข้อกำหนดทั่วไป” (Household and similar electrical appliances – Safety – Part 1: General requirements) โดยมีพื้นฐานมาจากมาตรฐานสากล IEC 60335-1 ซึ่งเป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ

จุดมุ่งหมายหลักของ มอก.2253-2548 คือการกำหนดข้อกำหนดด้านความปลอดภัยขั้นพื้นฐานสำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใช้ในบ้านหรือในสภาพแวดล้อมที่คล้ายคลึงกัน เช่น ร้านค้า สำนักงาน หรือโรงแรม โดยมีเป้าหมายเพื่อลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นกับผู้ใช้งาน ไม่ว่าจะเป็นไฟฟ้าช็อต ไฟไหม้ หรือการบาดเจ็บจากกลไกของเครื่องใช้ไฟฟ้าเอง

มอก.2253-2548 ครอบคลุมเครื่องใช้ไฟฟ้าหลากหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็น
– เครื่องดูดฝุ่น
– เครื่องซักผ้า
– เตารีด
– เตาอบ
– หม้อหุงข้าว
– พัดลมไฟฟ้า
– ตู้เย็น
– เครื่องปรับอากาศ
และอุปกรณ์อื่นๆ ที่ใช้ไฟฟ้าไม่เกิน 250 โวลต์ (สำหรับเครื่องใช้ในบ้าน) หรือ 480 โวลต์ (สำหรับเครื่องใช้ที่คล้ายกันในสถานประกอบการ)

อย่างไรก็ตาม มอก. ฉบับนี้จะไม่ครอบคลุมถึงเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใช้ในงานอุตสาหกรรมโดยตรง หรืองานพิเศษเฉพาะทาง เช่น เครื่องมือแพทย์ หรือเครื่องมือวิเคราะห์ในห้องทดลอง

ข้อกำหนดด้านความปลอดภัยหลัก

มาตรฐานนี้ครอบคลุมข้อกำหนดหลายด้าน
1. ความทนทานทางกล
เครื่องใช้ไฟฟ้าจะต้องมีความแข็งแรงทางกลเพียงพอ ไม่เสียหายง่ายเมื่อตกหล่นหรือมีแรงกระแทก
2. ความปลอดภัยทางไฟฟ้า
ต้องมีระบบป้องกันการสัมผัสกับชิ้นส่วนที่มีไฟฟ้าไหลผ่าน เช่น การใช้ฉนวน การติดตั้งฟิวส์ หรือระบบตัดไฟเมื่อเกิดความผิดปกติ
3. การควบคุมอุณหภูมิ
อุปกรณ์ต้องไม่ร้อนเกินไปขณะใช้งาน ซึ่งอาจทำให้ผู้ใช้ถูกลวก หรือทำให้วัสดุรอบข้างติดไฟได้
4. การทนต่อความชื้นและฝุ่น
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเครื่องใช้ที่ใช้งานในบริเวณที่มีน้ำ เช่น ห้องน้ำ หรือห้องครัว อุปกรณ์ต้องมีระบบป้องกันน้ำและฝุ่นเข้าเครื่องตามระดับ IP (Ingress Protection)
5. การป้องกันเด็ก
อุปกรณ์ที่มีความเสี่ยง เช่น มีใบมีดหรือความร้อนสูง ต้องออกแบบให้ปลอดภัยต่อเด็ก เช่น มีระบบล็อคหรือเซ็นเซอร์นิรภัย
6. การทำงานผิดพลาด
ในกรณีที่ระบบควบคุมผิดพลาด เช่น เทอร์โมสตัทเสีย ต้องมั่นใจว่าเครื่องจะไม่เกิดอันตรายอย่างรุนแรง เช่น การลุกไหม้

ความสำคัญของ มอก.2253-2548 ต่อผู้บริโภค

มาตรฐานนี้มีบทบาทสำคัญในด้านความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สินของผู้บริโภค เพราะอุบัติเหตุจากการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้า เช่น ไฟฟ้าช็อต ไฟไหม้ หรือระเบิด ยังคงเกิดขึ้นบ่อยครั้งในครัวเรือนทั่วโลก การที่เครื่องใช้ไฟฟ้าผ่านการรับรองตาม มอก. 2253-2548 จะช่วยยืนยันว่าอุปกรณ์นั้นผ่านการออกแบบและผลิตตามหลักเกณฑ์ด้านความปลอดภัย

นอกจากนี้ การมีมาตรฐานที่ชัดเจนยังช่วยให้ผู้ผลิตมีแนวทางในการพัฒนาสินค้า ลดปัญหาการเรียกคืนสินค้า และยกระดับภาพลักษณ์ของแบรนด์ในระยะยาว
การบังคับใช้และการรับรอง

แม้ว่ามาตรฐาน มอก.2253-2548 จะเป็นมาตรฐานสมัครใจ แต่สำหรับสินค้าบางประเภทที่จัดเป็น “สินค้าควบคุม” จะต้องผ่านการรับรองจากสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) ก่อนวางจำหน่ายในประเทศไทย ผู้ประกอบการที่ไม่ปฏิบัติตามอาจถูกลงโทษตามกฎหมาย ทั้งในแง่ของการปรับเงินหรือการสั่งห้ามจำหน่ายสินค้า

สำหรับผู้บริโภค ควรเลือกซื้อสินค้าที่มี เครื่องหมาย มอก. บนฉลากสินค้าเสมอ เพื่อความมั่นใจในความปลอดภัยและคุณภาพ

ข้อดีของการใช้มาตรฐานนี้ในระดับอุตสาหกรรม

– ลดความเสี่ยงด้านความปลอดภัย: ลดการเกิดอุบัติเหตุ และเพิ่มความไว้วางใจจากผู้บริโภค
– สอดคล้องกับมาตรฐานสากล: มอก.2253-2548 พัฒนาตามแนวทางของ IEC ซึ่งทำให้สามารถส่งออกผลิตภัณฑ์ได้ง่ายขึ้น
– เพิ่มความสามารถในการแข่งขัน: สินค้าที่ผ่านมาตรฐานมีความน่าเชื่อถือ และสามารถแข่งขันกับตลาดต่างประเทศได้
– ช่วยในการวางระบบ ISO: สำหรับโรงงานหรือผู้ผลิตที่ต้องการผ่านระบบ ISO การมีมาตรฐานความปลอดภัยจะช่วยให้ขั้นตอนเป็นระบบระเบียบมากยิ่งขึ้น

มอก.2253-2548 ถือเป็นแนวทางสำคัญในการควบคุมความปลอดภัยของเครื่องใช้ไฟฟ้าภายในบ้านและในบริบทอื่นๆ ที่ใกล้เคียงกัน ทั้งในด้านของการออกแบบ การผลิต และการใช้งาน ด้วยการยึดถือมาตรฐานนี้ ผู้ผลิตสามารถมั่นใจได้ว่าสินค้าของตนจะมีความปลอดภัย ขณะที่ผู้บริโภคก็สามารถเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ได้อย่างมั่นใจมากขึ้น

ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็นผู้ผลิต ผู้นำเข้า หรือผู้บริโภคทั่วไป การให้ความสำคัญกับมาตรฐาน มอก.2253-2548 จึงเป็นสิ่งที่ทุกภาคส่วนควรตระหนัก เพื่อให้การใช้ชีวิตประจำวันของเราปลอดภัยและมีคุณภาพยิ่งขึ้น